Uluslararası literatürde giderek daha fazla tartışılmaya başlanan yaşam kalitesi temalı araştırmalar, birçok bilim dalının ilgi alanındadır. Son dönemde iktisat biliminin de ilgi alanına giren yaşam kalitesi kavramı ve ölçümleri, özellikle kamu ekonomisi ve hükumet politikaları ile yakından ilgilidir.
TRC2 Bölgesi Yaşam Kalitesi Araştırması
Uluslararası literatürde giderek daha fazla tartışılmaya başlanan yaşam kalitesi temalı araştırmalar, birçok bilim dalının ilgi alanındadır. Son dönemde iktisat biliminin de ilgi alanına giren yaşam kalitesi kavramı ve ölçümleri, özellikle kamu ekonomisi ve hükumet politikaları ile yakından ilgilidir.
Bu araştırmada yaşam kalitesine yönelik yapılan analizler TRC2 Bölgesini oluşturan Diyarbakır ve Şanlıurfa illerini içermektedir. İl analizleri yapılırken 6360 Sayılı kanunlabelirlenen güncel ilçeler dikkate alınmıştır.
TRC2 Bölgesi’ni kapsayan bu araştırmada, hem kalitatif hem de kantitatif yöntemler kullanılarak yaşam kalitesi endeksleri elde edilmiştir. Endekslerin dayandığı iki temel veri tabanı söz konusudur. Bunlardan ilki araştırma kapsamındaki ilçelerde rassal olarak belirlenen hanehalkları ile yapılmış anketler; ikincisi ise yine ilçe düzeyinde derlenen istatistiki veri setleridir.
Çalışmanın çıkış noktası ve belki de benzer çalışmalardan olan farkı; yaşam kalitesini içeren çalışmalarda genellikle sadece nicel verilerin kullanılmasına karşın, bu çalışmada hem nicel hem de nitel verilerden faydalanılacak olmasıdır. Çünkü yaşam kalitesi, hem mevcut durumun hem de mevcut duruma ilişkin algının yansıtılması açısından büyük önem taşımaktadır. Sonuç olarak bu çalışmada bir yandan yaşam kalitesi endeksini oluşturan somut verilerden, öte yandan yaşam kalitesine yönelik algının tespit edilebilmesi için anketsonuçlarından yola çıkılmıştır.
TRC2 Bölgesi’nde toplam 3.000anket yapılmış olup, bu örneklem büyüklüğü bölgenin temsiliyeti açısından % 95 güven aralığında ±1,8 hata payı içermektedir. 3.000anket, il ve ilçe nüfuslarıyla orantılı olarak dağıtılmıştır. Buna göre Diyarbakır’da ve Şanlıurfa’da 1.500’er anket tamamlanmıştır.
Yapılan analizler sonucunda araştırmaya temel teşkil edecek veriler, temel göstergeler,ekonomik yapı, çevresel yapı ile kentsel ve kişisel yaşam başlıkları olarak 4 ana kategoride gruplandırılmıştır.Temel göstergeler alanında demografik yapı,eğitim, sağlık, sosyal yaşam ve güvenlik verileri derlenmiş ve alt endeksler üretilmiştir. Ekonomik yapı alanında ise, ekonomik kapasite, ticari hayat, finansal piyasalar, turizm ve tarım alt endeksleri oluşturulmuştur. Çevresel yapı başlığı, altyapı, çevre ve ulaşım verilerini içermekte iken; kentsel ve kişisel yaşam başlığı kentsel ve kişisel memnuniyete dönük algı verilerini kapsamaktadır.Böylece TRC2Bölgesinde ilçe düzeyinde toplam 127değişken, endeks hesaplamasına dâhil edilmiştir.
Araştırma bulgularında da görüleceği üzere, hem anket sonuçları hem de istatistiki veri tabanına dayalı endeks sıralamaları;ilçe düzeyinde, il ve bölge sıralamalarıyla birlikte analiz edilmiş, ilçelerin yaşam kalitesi açısından mevcut durumları ortaya konulmuştur.
Raporda hesaplanan endekste istenilmesine rağmen veri kısıtı nedeniyle birtakım veriler hesaplamaya dâhil edilememiştir. Bu durum özellikle yeni ilçelerin varlığından kaynaklanmaktadır. Ancak genel olarak bakıldığında tüm ilçeler düzeyinde 127 veriden oluşan bir veri tabanıile hesaplanan yaşam kalitesi endeksi,kamu kesiminde karar alıcılara önemli bir kaynak teşkil edecektir. Aynı zamanda ilçe düzeyinde yapılan anketlerin sonuçları da yaşam kalitesine yönelik algının tespiti açısından özgün bir veri tabanıdır. Tarafımızca yapılmış olan analizlere ilişkin tüm ham veri seti Karacadağ KalkınmaAjansı’yla paylaşılmıştır. Böylece çalışmanın güncellenmesininve ilerleyen yıllarda sürdürülebilirliğinin önü açılmıştır.
Her çalışmada olduğu gibi bu çalışmada da eksikliklerin var olduğu ön kabulüyle, çalışmanın tüm paydaşlara faydalı olmasını ümit eder; bu alanda bize çalışma imkânı tanıyan ve veri paylaşımında bulunan, KaracadağKalkınma Ajansı’na, Diyarbakır ve Şanlıurfa Valiliklerine, Büyükşehir Belediye Başkanlıklarına, ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşlarına teşekkür ederiz.Doç.Dr. Murat ŞEKER
TRC2 Bölgesi’ni kapsayan bu araştırmada, hem kalitatif hem de kantitatif yöntemler kullanılarak yaşam kalitesi endeksleri elde edilmiştir. Endekslerin dayandığı iki temel veri tabanı söz konusudur. Bunlardan ilki araştırma kapsamındaki ilçelerde rassal olarak belirlenen hanehalkları ile yapılmış anketler; ikincisi ise yine ilçe düzeyinde derlenen istatistiki veri setleridir.
Çalışmanın çıkış noktası ve belki de benzer çalışmalardan olan farkı; yaşam kalitesini içeren çalışmalarda genellikle sadece nicel verilerin kullanılmasına karşın, bu çalışmada hem nicel hem de nitel verilerden faydalanılacak olmasıdır. Çünkü yaşam kalitesi, hem mevcut durumun hem de mevcut duruma ilişkin algının yansıtılması açısından büyük önem taşımaktadır. Sonuç olarak bu çalışmada bir yandan yaşam kalitesi endeksini oluşturan somut verilerden, öte yandan yaşam kalitesine yönelik algının tespit edilebilmesi için anketsonuçlarından yola çıkılmıştır.
TRC2 Bölgesi’nde toplam 3.000anket yapılmış olup, bu örneklem büyüklüğü bölgenin temsiliyeti açısından % 95 güven aralığında ±1,8 hata payı içermektedir. 3.000anket, il ve ilçe nüfuslarıyla orantılı olarak dağıtılmıştır. Buna göre Diyarbakır’da ve Şanlıurfa’da 1.500’er anket tamamlanmıştır.
Yapılan analizler sonucunda araştırmaya temel teşkil edecek veriler, temel göstergeler,ekonomik yapı, çevresel yapı ile kentsel ve kişisel yaşam başlıkları olarak 4 ana kategoride gruplandırılmıştır.Temel göstergeler alanında demografik yapı,eğitim, sağlık, sosyal yaşam ve güvenlik verileri derlenmiş ve alt endeksler üretilmiştir. Ekonomik yapı alanında ise, ekonomik kapasite, ticari hayat, finansal piyasalar, turizm ve tarım alt endeksleri oluşturulmuştur. Çevresel yapı başlığı, altyapı, çevre ve ulaşım verilerini içermekte iken; kentsel ve kişisel yaşam başlığı kentsel ve kişisel memnuniyete dönük algı verilerini kapsamaktadır.Böylece TRC2Bölgesinde ilçe düzeyinde toplam 127değişken, endeks hesaplamasına dâhil edilmiştir.
Araştırma bulgularında da görüleceği üzere, hem anket sonuçları hem de istatistiki veri tabanına dayalı endeks sıralamaları;ilçe düzeyinde, il ve bölge sıralamalarıyla birlikte analiz edilmiş, ilçelerin yaşam kalitesi açısından mevcut durumları ortaya konulmuştur.
Raporda hesaplanan endekste istenilmesine rağmen veri kısıtı nedeniyle birtakım veriler hesaplamaya dâhil edilememiştir. Bu durum özellikle yeni ilçelerin varlığından kaynaklanmaktadır. Ancak genel olarak bakıldığında tüm ilçeler düzeyinde 127 veriden oluşan bir veri tabanıile hesaplanan yaşam kalitesi endeksi,kamu kesiminde karar alıcılara önemli bir kaynak teşkil edecektir. Aynı zamanda ilçe düzeyinde yapılan anketlerin sonuçları da yaşam kalitesine yönelik algının tespiti açısından özgün bir veri tabanıdır. Tarafımızca yapılmış olan analizlere ilişkin tüm ham veri seti Karacadağ KalkınmaAjansı’yla paylaşılmıştır. Böylece çalışmanın güncellenmesininve ilerleyen yıllarda sürdürülebilirliğinin önü açılmıştır.
Her çalışmada olduğu gibi bu çalışmada da eksikliklerin var olduğu ön kabulüyle, çalışmanın tüm paydaşlara faydalı olmasını ümit eder; bu alanda bize çalışma imkânı tanıyan ve veri paylaşımında bulunan, KaracadağKalkınma Ajansı’na, Diyarbakır ve Şanlıurfa Valiliklerine, Büyükşehir Belediye Başkanlıklarına, ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşlarına teşekkür ederiz.Doç.Dr. Murat ŞEKER